Ładowanie strony...
20 sierpnia 2020

Historia Szkoły Salezjańskiej przy ul. Wodnej

Maciej Drewniak

Początki i tło historyczne

Schyłek XIX wieku na ziemiach polskich charakteryzował się zwiększonym zainteresowaniem społeczeństwa sprawami społecznymi. Wzrost liczby fabryk powodował zapotrzebowanie na robotników. Zdarzali się właściciele manufaktur, którzy zakładali szkoły dla swoich pracowników. Jeden z nich, Juliusz Heinzel utworzył tego typu szkołę w Łodzi pod koniec lat 70. XIX wieku. Był on również członkiem-założycielem Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności. W roku 1896 ŁChTD utworzyło jednoklasową Szkołę Rzemiosł. Rozrastająca się z każdym rokiem szkoła potrzebowała coraz więcej miejsca. Widząc to zjawisko, inny łódzki przemysłowiec, Emil Geyer, ofiarował pieniądze potrzebne na zakup gruntu i budowę gmachu szkolnego, wraz z warsztatami. Idea ta została poparta także przez innych łódzkich przedsiębiorców jak i przez robotników. Do roku 1914 szkoła prowadziła już bardzo intensywną działalność oświatowo-zawodową na terenie miasta.

Początki i tło historyczne

Schyłek XIX wieku na ziemiach polskich charakteryzował się zwiększonym zainteresowaniem społeczeństwa sprawami społecznymi. Wzrost liczby fabryk powodował zapotrzebowanie na robotników. Zdarzali się właściciele manufaktur, którzy zakładali szkoły dla swoich pracowników. Jeden z nich, Juliusz Heinzel utworzył tego typu szkołę w Łodzi pod koniec lat 70. XIX wieku. Był on również członkiem-założycielem Łódzkiego Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności. W roku 1896 ŁChTD utworzyło jednoklasową Szkołę Rzemiosł. Rozrastająca się z każdym rokiem szkoła potrzebowała coraz więcej miejsca. Widząc to zjawisko, inny łódzki przemysłowiec, Emil Geyer, ofiarował pieniądze potrzebne na zakup gruntu i budowę gmachu szkolnego, wraz z warsztatami. Idea ta została poparta także przez innych łódzkich przedsiębiorców jak i przez robotników. Do roku 1914 szkoła prowadziła już bardzo intensywną działalność oświatowo-zawodową na terenie miasta.

I wojna światowa

W czasie pierwszej wojny światowej tę aktywność należało dopasować do istniejących warunków i polityki państw zaborczych. Znaczna część pracowników bądź została wcielona do wojska, bądź wywieziona do odległych guberni rosyjskich. Malała także liczba uczniów. Zaczęły się wtedy kłopoty finansowe szkoły, które trwały nadal jeszcze kilka lat po zakończeniu wojny.

Okres międzywojenny i przybycie Salezjanów

W bardzo dynamicznym okresie budowania II Rzeczypospolitej szkolnictwo nie miało łatwego startu. Szkołę Rzemiosł próbowało utrzymać i uratować Towarzystwo Rzemieślnicze „Resursa”. Otrzymało ono nieruchomość przy ulicy Wodnej 34, wraz ze Szkołą Rzemiosł, zobowiązując się do dalszej działalności oświatowej i zawodowej. Nie zakończyło to jednak problemów związanych z kształceniem zawodowym w wielu specjalnościach. Kierując się dobrem tej placówki, w porozumieniu z pierwszym biskupem Łodzi, ks. Wincentym Tymienieckim, w 1922 roku szkoła została przekazana Towarzystwu Salezjańskiemu. Przy podejmowaniu tej decyzji dużą rolę odegrał fakt, że Salezjanie prowadzili już wówczas podobne placówki w kraju i za granicą. Dwa lata później, w 1924 roku, budynek został przekazany Salezjanom na stałe. W okresie międzywojennym, pod opieką Towarzystwa Salezjańskiego, szkoła i istniejący przy niej internat, rozwijały się bardzo prężnie, a kaplica była miejscem skupiającym okolicznych mieszkańców. Przy szkole utworzone zostało oratorium, znane były dobrze Łodzianom: salezjańska orkiestra dęta, teatr i drużyna harcerska. Przy ul. Wodnej prowadzona była także działalność wydawnicza.

II wojna światowa

W początkowym okresie okupacji, od roku 1939, próbowano wznowić funkcjonowanie placówki, jednak już w kwietniu 1940 roku szkoła salezjańska została rozwiązana. Część pracowników została aresztowana, utrudniano młodym Polakom dostęp do edukacji. Niemcy, w przejętych przez siebie pomieszczeniach szkolnych, zorganizowali zakłady szkoleniowe dla potrzeb swojego lotnictwa. Była to forma obozu pracy dla polskiej młodzieży.

Czasy powojenne i zawłaszczenie szkoły przez władze komunistyczne

W styczniu 1945 roku salezjanie przystąpili do odbudowy szkoły i działających przy niej innych instytucji wychowawczych. Jeszcze w tym samym roku udało się rozpocząć naukę przy ul. Wodnej. Niestety, umacniający się w Polsce komunizm, masowa i planowa działalność ateistyczna władz, zabieranie placówek instytucjom kościelnym, represje wobec duchownych i ludzi, którzy z nimi współpracowali – wszystko to ogromnie utrudniało i uniemożliwiało pracę. Ogromną część czasu i sił w prowadzeniu szkoły pochłaniały różnego rodzaju kontrole, wizytacje mające charakter szykan ze strony władz politycznych. Zmierzało to do likwidacji placówek szkolno-wychowawczych prowadzonych przez Salezjanów. Technikum Mechaniczne Towarzystwa Salezjańskiego zakończyło swoją działalność w roku szkolnym 1954/1955. Istniejąca nadal Szkoła Zasadnicza z każdym rokiem znajdowała się w trudniejszym położeniu. Aresztowanie, proces sądowy i wyrok skazujący dla dyrektora szkoły, ks. Marcina Massalskiego i administratora szkoły, ks. Stanisława Janika przyspieszyły zabranie szkoły przez władze państwowe. Stało się to ostatecznie w 1962 roku. W budynku szkoły salezjańskiej utworzone zostały państwowe szkoły publiczne.

Odzyskanie szkoły i utworzenie liceum

Po zmianach politycznych w Polsce, zakończonych wyborami w 1989 roku, Salezjanie mogli podjąć starania o odzyskanie swojej własności przy ul. Wodnej. Wyposażenie szkół było zniszczone, brakowało własnej kadry pedagogicznej, która mogła przygotowywać uczniów do pracy w różnych zawodach, inne były także ówczesne potrzeby edukacyjne społeczeństwa. I stąd narodził się pomysł utworzenia przy ul. Wodnej liceum ogólnokształcącego.

Przejęcie budynku przez Salezjanów umożliwiło inaugurację nauczania w roku szkolnym 1991/1992. Przyjętych zostało wtedy do szkoły 89 uczniów, utworzono trzy klasy pierwsze Salezjańskiego Liceum Ogólnokształcącego im. ks. Bosko. Pierwszym dyrektorem szkoły został ks. Antoni Gabrel sdb.

Postscriptum

W wyniku reformy szkolnictwa, w 1999 r. w budynku szkoły powstało Salezjańskie Gimnazjum, natomiast w 2017 r. rozpoczęła funkcjonowanie Salezjańska Szkoła Podstawowa.

Jacek Janik